Dạy ngôn ngữ cho trẻ em 10 tuổi vừa là một thách thức vừa là một cơ hội. Ở giai đoạn này, người học đã độc lập hơn so với trẻ nhỏ hơn, nhưng các em vẫn cần sự hướng dẫn, động viên và hỗ trợ có ý nghĩa. Việc dạy ngôn ngữ hiệu quả cho lứa tuổi này cần xem xét đến sự phát triển nhận thức, nhu cầu cảm xúc và phong cách học tập tự nhiên của trẻ.
Xét về mặt nhận thức, trẻ 10 tuổi thường đang ở giai đoạn mà Jean Piaget gọi là giai đoạn thao tác cụ thể (Piaget, 1972). Điều này có nghĩa là các em có thể suy nghĩ logic, nhưng học tốt nhất thông qua các ví dụ cụ thể thay vì những lời giải thích trừu tượng. Vì vậy, các bài học ngôn ngữ nên gắn với những tình huống thực tế như hoạt động ở trường, sở thích, cuộc sống gia đình và sinh hoạt hằng ngày. Thay vì dạy trực tiếp các quy tắc ngữ pháp, giáo viên nên giới thiệu ngữ pháp thông qua truyện kể, hội thoại và các nhiệm vụ giao tiếp — một cách tiếp cận được Cameron (2001) ủng hộ mạnh mẽ.
Động lực học tập là một yếu tố then chốt khác trong việc dạy ngôn ngữ cho trẻ em. Theo Dörnyei (2001), người học nhỏ tuổi chịu ảnh hưởng rất lớn bởi các yếu tố cảm xúc như sự vui thích, tự tin và cảm giác thành công. Vì vậy, giáo viên cần tạo ra một môi trường lớp học hỗ trợ, nơi học sinh cảm thấy an toàn khi mắc lỗi. Các hoạt động như trò chơi, bài hát, đóng vai và kể chuyện đặc biệt hiệu quả vì chúng giúp giảm lo lắng và tăng mức độ tham gia của học sinh. Moon (2005) nhấn mạnh rằng trẻ em học ngôn ngữ tốt nhất khi các em tham gia tích cực và có sự gắn kết về mặt cảm xúc.
Một nguyên tắc quan trọng trong việc dạy ngôn ngữ cho lứa tuổi này là tích hợp các kỹ năng ngôn ngữ. Nghe, nói, đọc và viết không nên được dạy tách rời, mà cần được kết hợp tự nhiên trong các nhiệm vụ có ý nghĩa. Ví dụ, học sinh có thể nghe một câu chuyện ngắn, thảo luận với bạn bè, đọc phiên bản đơn giản của câu chuyện đó, rồi viết một bản tóm tắt ngắn hoặc một cái kết sáng tạo. Cách tiếp cận này phản ánh việc sử dụng ngôn ngữ trong đời sống thực và hỗ trợ việc học sâu hơn, như Cameron (2001) đã đề cập.
Việc học từ vựng cũng đóng vai trò trung tâm trong sự phát triển ngôn ngữ của trẻ 10 tuổi. Ở độ tuổi này, trẻ có thể học được một lượng lớn từ mới, nhưng các em cần được lặp lại thường xuyên và sử dụng trong ngữ cảnh có ý nghĩa. Nation (2001) cho rằng từ vựng cần được ôn lại đều đặn và sử dụng trong nhiều ngữ cảnh khác nhau để chuyển từ việc chỉ nhận biết sang sử dụng chủ động. Dạy từ vựng theo chủ đề, kết hợp hình ảnh trực quan và các cụm từ đi kèm phổ biến (collocations) giúp trẻ ghi nhớ và vận dụng từ vựng hiệu quả hơn.
Vai trò của giáo viên đặc biệt quan trọng trong việc định hướng quá trình học của trẻ. Giáo viên nên làm mẫu cách sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, đơn giản, kết hợp với cử chỉ, tranh ảnh và ví dụ để hỗ trợ sự hiểu bài. Đồng thời, giáo viên cần dần khuyến khích tính độc lập thông qua làm việc theo cặp, theo nhóm và cho học sinh tự suy ngẫm về việc học của mình. Cách tiếp cận này phù hợp với lý thuyết Vùng phát triển gần của Vygotsky, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc “chống đỡ” (scaffolding) — tức là cung cấp sự hỗ trợ để người học có thể hoàn thành những nhiệm vụ vượt quá khả năng hiện tại của các em (Vygotsky, 1978).
Do vậy, việc dạy ngôn ngữ cho trẻ 10 tuổi đòi hỏi giáo viên phải hiểu rõ giai đoạn phát triển của các em, chú trọng đến động lực học tập, tích hợp các kỹ năng ngôn ngữ và cung cấp sự hỗ trợ sư phạm hiệu quả. Khi bài học phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa và hấp dẫn, trẻ không chỉ phát triển năng lực ngôn ngữ mà còn xây dựng được sự tự tin, tính tò mò và thái độ tích cực đối với việc học tập.
