GIỚI THIỆU CHUNG

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, đa ngôn ngữ đã trở thành một đặc điểm phổ biến của lớp học tại nhiều quốc gia châu Á. Học sinh thường sử dụng tiếng mẹ đẻ (L1) trong gia đình, đồng thời học tiếng Anh và ngôn ngữ quốc gia tại trường. Thực tế này tạo ra những ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình học các kỹ năng ngôn ngữ, bao gồm đọc, viết và nói. Việc nghiên cứu ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ đối với việc học ngôn ngữ không chỉ giúp giáo viên hiểu rõ hơn về người học mà còn góp phần xây dựng các phương pháp giảng dạy phù hợp với bối cảnh giáo dục đa ngôn ngữ tại châu Á.

• Odlin, T. (1989). Language Transfer: Cross-linguistic Influence in Language Learning. Cambridge University Press.

TỔNG QUAN VỀ LỚP HỌC ĐA NGÔN NGỮ Ở CHÂU Á

Lớp học đa ngôn ngữ là hiện tượng phổ biến tại nhiều quốc gia châu Á như Việt Nam, Ấn Độ, Malaysia hay Philippines. Tại những quốc gia này, học sinh có thể sử dụng một hoặc nhiều ngôn ngữ địa phương trong giao tiếp hằng ngày, trong khi chương trình giáo dục lại yêu cầu học sinh học ngôn ngữ quốc gia và tiếng Anh. Do đó, tiếng mẹ đẻ đóng vai trò quan trọng trong tư duy, nhận thức và giao tiếp của học sinh.

Học sinh không tiếp cận việc học tiếng Anh như một ngôn ngữ hoàn toàn mới, mà luôn mang theo vốn kiến thức, thói quen ngôn ngữ và chiến lược học tập đã hình thành từ L1. Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến cách học sinh tiếp nhận, xử lý và sử dụng ngôn ngữ mới trong các hoạt động đọc, viết và nói.

ẢNH HƯỞNG TÍCH CỰC CỦA TIẾNG MẸ ĐẺ ĐỐI VỚI VIỆC HỌC KỸ NĂNG NGÔN NGỮ

ĐỐI VỚI KỸ NĂNG ĐỌC

Tiếng mẹ đẻ có thể hỗ trợ đáng kể cho việc phát triển kỹ năng đọc. Những kỹ năng như xác định ý chính, đoán nghĩa từ ngữ dựa vào ngữ cảnh hay nhận diện cấu trúc văn bản thường có tính chuyển giao giữa các ngôn ngữ. Học sinh có nền tảng đọc tốt bằng tiếng mẹ đẻ thường dễ dàng tiếp cận các văn bản tiếng Anh hoặc ngôn ngữ quốc gia hơn. Ngoài ra, sự quen thuộc với các dạng văn bản như truyện kể hay bài nghị luận trong L1 giúp học sinh nhanh chóng nhận biết cấu trúc tương tự trong ngôn ngữ mới.

• Cummins, J. (1979). Linguistic interdependence and the educational development of bilingual children.
• Cummins, J. (2000). Language, Power and Pedagogy. Multilingual Matters.

ĐỐI VỚI KỸ NĂNG VIẾT

Trong quá trình viết, nhiều học sinh sử dụng tiếng mẹ đẻ để hình thành ý tưởng và tổ chức nội dung trước khi diễn đạt bằng tiếng Anh. Các kỹ năng tư duy bậc cao như lập luận, phân tích và sắp xếp ý tưởng không phụ thuộc hoàn toàn vào ngôn ngữ, mà có thể được chuyển giao từ L1 sang L2. Nhờ đó, tiếng mẹ đẻ trở thành công cụ hỗ trợ giúp học sinh diễn đạt ý tưởng rõ ràng và mạch lạc hơn trong bài viết.

Vivian Cook (2001, 2016)
Cook, V. (2001). Using the First Language in the Classroom. Canadian Modern Language Review.
Cook, V. (2016). Second Language Learning and Language Teaching. Routledge.

ĐỐI VỚI KỸ NĂNG NÓI

Việc cho phép sử dụng tiếng mẹ đẻ ở mức độ hợp lý có thể giúp học sinh cảm thấy tự tin hơn khi tham gia các hoạt động nói. Đối với những học sinh trình độ thấp, L1 giúp giảm căng thẳng và lo lắng khi giao tiếp. Trong các hoạt động nhóm, tiếng mẹ đẻ còn hỗ trợ học sinh thảo luận ý tưởng, làm rõ nhiệm vụ và chuẩn bị nội dung trước khi trình bày bằng tiếng Anh.

• Cook, G. (2010). Translation in Language Teaching. Oxford University Press.

ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC CỦA TIẾNG MẸ ĐẺ ĐỐI VỚI VIỆC HỌC KỸ NĂNG NGÔN NGỮ

SỰ CAN THIỆP NGÔN NGỮ

Một trong những ảnh hưởng tiêu cực phổ biến nhất là hiện tượng can thiệp ngôn ngữ. Học sinh có xu hướng áp dụng cấu trúc ngữ pháp, trật tự từ hoặc cách diễn đạt của tiếng mẹ đẻ vào tiếng Anh, dẫn đến lỗi sai trong nói và viết. Việc dịch từng từ từ L1 sang tiếng Anh thường khiến câu văn trở nên thiếu tự nhiên và khó hiểu.

VẤN ĐỀ PHÁT ÂM

Phát âm cũng là lĩnh vực chịu ảnh hưởng mạnh từ tiếng mẹ đẻ. Nhiều âm trong tiếng Anh không tồn tại trong các ngôn ngữ châu Á, khiến học sinh gặp khó khăn khi phát âm hoặc phân biệt âm. Bên cạnh đó, ngữ điệu và trọng âm của L1 có thể ảnh hưởng đến cách học sinh nói tiếng Anh, gây cản trở cho việc giao tiếp hiệu quả.

• Flege, J. (1995). Second language speech learning: Theory, findings, and problems.

SỰ PHỤ THUỘC QUÁ MỨC VÀO TIẾNG MẸ ĐẺ

Khi học sinh quá phụ thuộc vào tiếng mẹ đẻ trong lớp học, cơ hội tiếp xúc và sử dụng tiếng Anh sẽ bị hạn chế. Điều này đặc biệt bất lợi trong những môi trường mà tiếng Anh không được sử dụng rộng rãi ngoài lớp học. Việc thiếu thực hành thường xuyên khiến học sinh khó phát triển sự trôi chảy và tự động hóa trong sử dụng ngôn ngữ.

• Ellis, R. (2008). The Study of Second Language Acquisition. Oxford University Press.

ĐA NGÔN NGỮ VIỆC GIẢNG DẠY TRONG LỚP HỌC CHÂU Á

Trước những ảnh hưởng hai mặt của tiếng mẹ đẻ, giáo viên cần có cách tiếp cận linh hoạt và cân bằng. Thay vì cấm hoàn toàn việc sử dụng L1, giáo viên nên xem tiếng mẹ đẻ như một nguồn lực hỗ trợ học tập. L1 có thể được sử dụng để giải thích khái niệm khó, so sánh cấu trúc ngôn ngữ hoặc hỗ trợ học sinh hiểu bài. Đồng thời, giáo viên cần thiết kế các hoạt động khuyến khích học sinh sử dụng tiếng Anh một cách tích cực và có ý nghĩa.

Việc hiểu rõ nền tảng ngôn ngữ của học sinh giúp giáo viên dự đoán được những khó khăn thường gặp và xây dựng chiến lược giảng dạy phù hợp. Môi trường lớp học tôn trọng sự đa dạng ngôn ngữ nhưng vẫn ưu tiên phát triển năng lực tiếng Anh sẽ mang lại hiệu quả học tập cao hơn.

• Kirkpatrick, A. (2012). English as an Asian Lingua Franca. Springer.
• Nguyen, H. T. M. (2011). Primary English language education policy in Vietnam.

KẾT LUẬN

Tiếng mẹ đẻ có ảnh hưởng sâu sắc và đa chiều đến việc học các kỹ năng ngôn ngữ trong lớp học châu Á. L1 vừa là nền tảng hỗ trợ cho việc phát triển kỹ năng đọc, viết và nói, vừa có thể gây ra những trở ngại nếu không được sử dụng hợp lý. Việc nhìn nhận tiếng mẹ đẻ như một nguồn lực thay vì một rào cản sẽ giúp giáo viên tận dụng tốt hơn lợi thế của lớp học đa ngôn ngữ. Thông qua các chiến lược giảng dạy phù hợp, giáo viên có thể nâng cao hiệu quả học ngôn ngữ và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người học trong bối cảnh giáo dục đa ngôn ngữ hiện nay.

THAM KHẢO THÊM

• Lí do vì sao trẻ nhỏ có khả năng học ngôn ngữ tốt hơn bạn?
• Phát triển tư duy, phát triển học ngoại ngữ – Tiếng Anh Tâm Nghiêm – Slow But Sure
• 8 chiến thuật để xây dựng sự tự tin của trẻ em học tiếng Anh – Tiếng Anh Tâm Nghiêm – Slow But Sure
• Phản xạ tiếng Anh là gì và cách luyện phản xạ trong tiếng Anh
• Phương pháp THINK-PAIR-SHARE là gì? Cách áp dụng hiệu quả